ZSC – czynniki ryzyka
W rozwoju Zespołu Stopy Cukrzycowej kilka czynników odgrywa kluczową rolę. Jako cztery główne wymienia się: neuropatię cukrzycową, makroangiopatię z niedokrwieniem, czynniki mechaniczne i infekcje.
Wszystkie te czynniki są ze sobą ściśle powiązane i wynikają jedne z drugich. Neuropatia obwodowa i autonomiczna skutkuje zaburzeniami czucia. Pacjenci słabo lub wcale nie odczuwają bólu, zmian temperatur, itd. Należy przy tym pamiętać, iż neuropatia dotyczy niemal połowy osób chorujących na cukrzycę typu 2.
Makroangiopatia to uszkodzenia i zaburzenia przepływu w dużych naczyniach krwionośnych w stopie i podudziu. W ich wyniku tkanki miękkie w obrębie stopy są niewłaściwie dotlenione i odżywione. Czynnik naczyniowy jest zazwyczaj wynikiem występowania nadciśnienia tętniczego (występuje ono u 80% chorych na cukrzycę!) lub miażdżycy tętnic kończyn dolnych. Nieprawidłowości w przepływie krwi mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń i martwic w obrębie zranień, skaleczeń i uszkodzeń na stopach.
Czynniki ryzyka możemy podzielić również na te wewnętrzne i zewnętrzne. Pierwsze z nich związane są bezpośrednio z kondycją naszego organizmu oraz czasem trwania i przebiegiem cukrzycy. Wśród nich wymienia się:
1. Obwodową neuropatię:
– czuciowo-ruchową
– autonomiczną
2. Przebyte owrzodzenie lub amputacje
3. Złe wyrównanie metaboliczne cukrzycy (za wysoki/za niski poziom cukru we krwi)
4. Czas trwania cukrzycy (po 10 latach choroby ryzyko powikłań gwałtownie wzrasta)
5. Choroby naczyń obwodowych:
– duże naczynia – makroangiopatia
– małe naczynia – mikroangiopatia
6. Immunopatię (zaburzenia ze strony układu odpornościowego, podatność na infekcje)
7. Strukturalne deformacje stóp
8. Dysfunkcje biomechaniczne
9. Ograniczenie ruchomości stawów
10. Utratę wzroku lub zaburzenia widzenia (wzrasta ryzyko urazów stóp)
11. Przewlekłe choroby nerek (i związane z tym obrzęki oraz problemy naczyniowo-limfatyczne)
12. Nagniotki i modzele
stopa cukrzycowa
Czynniki zewnętrzne to wszystkie czynniki, które niebezpośrednio wpływają na rozwinięcie się Zespołu Stopy Cukrzycowej, ale to również czynniki na które mamy zdecydowanie większy wpływ. Wśród nich wymienia się:
1. Minimalne powtarzające się mechaniczne uszkodzenia:
– nacisk na podeszwy
– niewygodne, uciskające obuwie
– bieganie, zbyt intensywne spacerowanie
2. Uszkodzenia termiczne
– przegrzanie, moczenie w zbyt gorącej wodzie
– odmrożenia
3. Zabiegi kosmetyczne/dermatologiczne:
– niewłaściwe obcinanie paznokci
– uszkodzenia modzeli, ścieranie ich zamiast ścinania, zbyt głębokie ich usuwanie
– wymrażanie odcisków
– źle dobrane kosmetyki/preparaty do skóry stóp
4. Niedostateczną wiedzę o cukrzycy / Brak zainteresowania własnym stanem zdrowia
5. Palenie tytoniu
6. Nadużywanie alkoholu lub innych środków psychoaktywnych
7. Samotne życie
Zespół Stopy Cukrzycowej ma więc etiologię wieloczynnikową a przebieg choroby u poszczególnych pacjentów bywa często bardzo różny. Chyba najistotniejsze wydają się dwa czynniki, a mianowicie zaburzenia czucia (neuropatie) i brak zainteresowania własnym stanem zdrowia. W pierwszym przypadku pacjent nie wie o powtarzających się mikrourazach, a w drugim nie chce i nie kontroluje stanu swoich stóp. To prosta droga do poważnych problemów zdrowotnych.