Czym jest jonofereza? – informacje dla pacjenta- podolog Dawid Tomaszewski
Czym jest Jonoforeza?
Jonofereza zwana także terapią jonową to rodzaj elektroterapii polegającej na wprowadzeniu cząstek obdarzonych ładunkiem elektrycznym – tzw. jonów – do organizmu przez skórę. Używa się do tego odpowiedniego urządzenia emitującego galwaniczny prąd stały. Najprościej ujmując za pomocą specjalistycznego sprzętu stymuluje się skórę do przyjęcia większej dawki substancji leczniczej.
Po co stymulować skórę aby przyjęła większą ilość substancji leczniczej?
Średnio tylko około 5 % substancji zawartych w kosmetykach wchłania się przez skórę. Nasz największy organ wykształcił sobie system obronny w postaci lipidowej bariery skórnej. Pomaga nam to ograniczyć ilość wchłaniania toksyn i zanieczyszczeń ze środowiska. Jednak substancje aktywne w kosmetykach i lekach mają przez to utrudnione zadania. Producenci kosmetyków i maści leczniczych, aby poprawić przyswajanie specyfiku wykorzystują tzw. promotory wchłaniania. Jak nietrudno się domyślić promotory pomagają substancjom aktywnym przenikać w głąb skóry. Dzieje się tak, ponieważ składniki te zmniejszają funkcje barierowe naskórka. Glikol propylenowy, kwas hialuronowy są najpopularniejszymi w kosmetykach promotorami przenikania. Jednak ich możliwości działania są ograniczone. Jonoforeza działa na barierę naskórka intensywniej.
Dawid Tomaszewski – specjalista ds.podologii
Pod wpływem samego prądu elektrycznego przepuszczalność skóry zwiększa się na skutek zaburzenia układu międzykomórkowych lipidów.[1]
Czyli skóra zaczyna przepuszczać więcej substancji rozpuszczonych w wodzie.
Przy całej swojej zawiłości i trudnych sformułowaniach jonoforeza jest nieinwazyjnym, bezbolesnym zabiegiem, który pozwala w wyznaczonym miejscu zadziałać na przyczynę problemu. I co najważniejsze jego działanie jest szybkie i wyjątkowo skuteczne.[2]
Dlatego Jonofereza znalazła tak szerokie zastosowan w przemyśle kosmetycznym i miejscowych terapiach przeciwbólowych.
Tabletka przeciwbólowa, aby z sukcesem powstrzymała ból, musi przejść przez cały przewód pokarmowy, skąd wchłania się do krwiobiegu. Część z jej substancji leczniczych ulega rozkładowi już w przedbiegach, co uniemożliwia wchłonięcie pełnej dawki. To co po niej pozostanie, musi być dodatkowo metabolizowane w wątrobie.
Nic więc dziwnego że lekarze ortopedzi i fizjoterapeuci już dawno dostrzegli jonoforezę jako przydatne urządzenie w terapiach bólowych. Zastosowanie jonoforezy umożliwia aplikację około 10-2000 razy (!) więcej cząsteczek leczniczych niż zwykłe nałożenie substancji leczniczej na powierzchnię skóry, np. w postaci żelu lub specjalnego plastra.[3]
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA W ZWIĄZKU Z JONOFOREZĄ
Jakie jest najczęstsze zastosowanie jonoforezy w gabinetach podologicznych?
Najczęściej wykorzystuje się ją do terapii nadpotliwości i najczęściej robi się to niewłaściwie. Szacuje się, że od 3 do 5% osób cierpi z powodu nadmiernie wilgotnych stóp i dłoni. To oznacza, że co 20 pacjent w moim gabinecie najprawdopodobniej wymaga opieki i leczenia. W związku z tym, że ta dolegliwość dotyka tak wiele osób oraz z uwagi na fakt, że terapia przy użyciu jonoforezy wymaga użycia jedynie wody i posiadania samego urządzenia, powinna być dostępna w każdym gabinecie podologicznym.
Problem nadpotliwości to nie tylko wilgotna skóra, to również nieprzyjemny zapach, zwiększone ryzyko infekcji skórnych, odparzeń, mechanicznych uszkodzeń naskórka. To niejednokrotnie kłopoty z samooceną, szczególnie u młodych ludzi i nastolatków. Nadpotliwość przyczynia się do szybszego niszczenia obuwia i skarpet, a co za tym idzie – jest to kosztowna “drobna” dolegliwość. W Polsce obecnie rzadko stosuje się zabiegi z jonoforezy. Popularne stały się inne metody walki z nadpotliwością (np. botox, skuteczny czasowo, inwazyjny, ryzyko bardzo poważnych powikłań, jest zalecany w bardzo opornych na leczenie przypadkach nadpotliwości – według aktualnych międzynarodowych zaleceń)[4] lub problem jest ignorowany. Jonoforeza natomiast to rozwiązanie bardzo bezpieczne i niezwykle skuteczne.
Drugim zastosowaniem, z którym spotykam się coraz częściej i z którego sam korzystam jest terapia zapalenia rozcięgna podeszwowego. W tym przypadku oprócz klasycznego działania samego mechanizmu depolaryzacji błon i regulacji przepływu jonów (co przekłada się na szybszą regenerację tkanek) dołącza się różne substancje oraz leki. Dodaje się je do wody w celu działania bezpośrednio na stan zapalny. Rezultaty są oszałamiające.
Czy pacjenci mogą sami przeciwdziałać nadpotliwości?
Można zwrócić się ku naturze. Leki pochodzenia naturalnego stosowane w leczeniu nadmiernej potliwości mogą obejmować substancje ziołowe takie jak napary z szałwi lub tabletki szałwiowe, rumianek, korzeń kozłka i ziele dziurawca zwyczajnego. Jako potencjalne metody leczenia sugeruje się również techniki akupunktury, biofeedbacku, hipnozy i relaksacji. Obecnie niewiele jest badań zalecających takie naturalne środki, ale nie zmniejsza to ich potencjału.
Jak wygląda zabieg?
Instrukcje korzystania z urządzeń do jonoforezy będą się różnić w zależności od zaleceń producenta (jest to sprzęt medyczny, przebadany i testowany), ale generalnie pacjenci siedzą z obiema dłońmi lub obiema stopami lub jedną ręką i jedną nogą zanurzoną w specjalnych tackach wypełnionych niewielką ilością wody z kranu. Nie należy stosować wody demineralizowanej, ponieważ jest ona pozbawiona jonów i nie będzie przewodzić prądu. Zabieg trwa krótko – od 15 do 40 minut – w zależności od nasilenia objawów, wieku pacjenta, stanu skóry.
Ponadto jonoforeza znalazła zastosowanie w leczeniu, terapii i wspomaganiu leczenia takich dolegliwości jak:
- Grzybice paznokci[5]
- Stany zapalne wynikające z urazów, przeciążeń [6][7]
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego [8][9]
- Owrzodzenia skóry
- Infekcje bakteryjne i wirusowe (w tym brodawek i wirusa opryszczki)
- Bielactwo
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Liszaj płaski
- Migrena
Czy zabiegi jonoforezą są bolesne?
Nie. Zabiegi Jonoforezą nie są bolesne. Terapia prądem zazwyczaj kojarzy się z czymś nieprzyjemnym. tymczasem prąd który stymuluje skórę jest niewyczuwalny. Czasami pacjenci mówią o tym, że czują mrowienie i subtelne szczypanie.
Jak długo trwa terapia jonoforezą?
O tym powinien zdecydować specjalista podolog. Częstotliwość oraz ilość zabiegów są ściśle uzależnione od rodzaju schorzenia. [10]Przy leczeniu nadpotliwości to zazwyczaj 10-12 zabiegów zabiegów w regularnych odstępach czasu. Następnie kolejne zabiegi lecznicze i tzw. przypominające są dobierane do potrzeb pacjenta. Ostatecznie zakończenie terapii jest uzależnione od ustąpienia objawów nadpotliwości.
Niestety jest to najczęściej uzależnione od indywidualnych predyspozycji pacjenta. Zwykle miejscowego przepływu krwi, pH skóry i jej kondycji oraz warunków anatomicznych pacjenta.
Ważne jest także umiejętne dobranie parametrów urządzenia oraz stężenia roztworu leczniczego. Dlatego tak ważne jest aby wykonujący zabieg podolog był w tym zakresie przeszkolony i miał doświadczenie w tego typu terapii.
Ile kosztują zabiegi jonoforezy?
Koszty pojedyńczego zabiegu oczywiście różnią się w zalezności od gabinetu a nawet czasem regionu. W naszej sieci jednorazowa sesja to koszt 30-50 zł a w przypadku gabinetów współpracujących z lekarzem, cena uzależniona jest również od zastosowanych w Jonoforezie leków (np. przeciwgrzybiczych)
przy zakupie pakietów zabiegów, koszty jednostkowe maleją.
Podsumowując…
Tak jednym zdaniem: Udowodniono, że jest to najprostsza, najbezpieczniejsza i najbardziej opłacalna metoda leczenia od umiarkowanej do ciężkiej nadmiernej potliwości stóp i dłoni.
PRZYPISY
[1] http://ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/07-2010/11%20%20Przenikanie.pdf
[2]https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/48141899/Farmakologia-dla-fizjoterapeutow-1607.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1547046930&Signature=Wu4z4dwxRAwStDjzOffdrkyF3U4%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DFARMAKOLOGIA_DLA_FIZJOTERAPEUTOW_Skrypt.pdf
[3] https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-93d4e850-9eee-4b41-9f74-b7f8b45d533e)
[4] Current therapeutic options for treating primary hyperhidrosis. Eur J Vasc Endovasc Surg 2004; 27:571-576. 19. Odderson IR
[5] Emerging Concepts In Treating Onychomycosis, Volume 22 – Issue 10; 2009; 46-51John D. Mozena, DPM, and Joshua P. Mitnick, DPM
[6] Banks AS, Downey MS, Miller SJ. McGlamry’s Comprehensive Textbook of Foot and Ankle Surgery, third edition, volume 2. Lippincott, Williams and Wilkins, Philadelphia, 2001.
[7] Lau JT, Daniels TR. Tarsal tunnel syndrome: a review of the literature. Foot Ankle Int. 1999; 20(3):201-9.
[8] Gudeman SD, Eisele SA, Heidt RS, et. al. Treatment of plantar fasciitis by iontophoresis of 0.4% dexamethasone: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Am J Sports Med 25(3):312-316, 1997
[9] Osborne HR, Allison GT. Treatment of plantar fasciitis by low Dye taping and iontophoresis: short term results of a double blinded, randomised, placebo controlled trial of dexamethasone and acetic acid. Br J Sports Med. 2006; 40(6):545-9.
[10] Effectiveness of iontophoresis with alternating current (AC) in the treatment of patients with palmoplantar hyperhidrosis. J Dermatol 2003; 30:444-449. 32. Solomon B, Hayman R.
